M02-1 Onderzoeksproces

Het onderzoek bestaat in hoofdlijnen uit drie stappen. Het ontwikkelen van Structuur- en Buurtmilieukaarten, Prognosekaarten met een toekomstbeeld en verzamelen van bouwstenen gekoppeld aan de buurtmilieus en wijkstructuren.

Stap 1: De Toekomstbestendige Stad.

De Toekomstbestendige Stad is een strategie voor transformatie van stads- en dorpswijken, waardoor deze op betrekkelijk eenvoudige wijze kunnen anticiperen op trends en ontwikkelingen. Trends en ontwikkelingen op het gebied van demografie, mobiliteit, voorzieningen, woonwensen, etc. Deze benadering past bij de verandering die de ruimtelijke ontwikkeling doormaakt. Geen grootse herstructureringsopgaven (top-down bepaald), maar met gerichte en effectieve ingrepen die bewoners, ondernemers en andere organisaties in de wijk in staat stellen om mee te bewegen met aankomende kansen en knelpunten (bottom-up).

Deze strategie helpt bij de noodzakelijke strategische keuzes. Het gaat hierbij om het maken van een zogenaamde buurtmilieukaart ter ondersteuning van strategische keuzes, zoals het stimuleren van bewonersinitiatieven, inzetten op voorzieningen of juist gerichte sloop. En een overzicht met onze suggesties voor bouwstenen om daadwerkelijk effectief in te spelen op de verwachte trends en ontwikkelingen. Wie deze bouwstenen gaat implementeren verschilt van geval tot geval. Ze worden opgepakt door elke bij de wijk betrokken partij.

De eerste fase is een beschrijving van de opbouw van de stad. Hiermee wordt het kader bepaald waarbinnen het de te onderzoeken wijken zich bevinden. Door de wijk in zijn context te plaatsen is het mogelijk om afwegingen voor de toekomst beter te onderbouwen en de strategische keuzes voor niet enkel binnen de grenzen te zoeken maar ook de relatie te leggen met andere gebieden in de stad.

Na het stadsniveau zoomen we als het ware in op de betreffende wijk(en). We benoemen en ontleden de wijken op basis van structuren en buurtmilieus. Structuren zijn de dragers die de opbouw van de stad kenmerken, zoals bijvoorbeeld: infrastructuur, historische en landschappelijke lijnen. Buurtmilieus zijn een beschrijving van de gebieden ‘daar tussenin’, met gemeenschappelijke kenmerken, zoals: typen openbare ruimte en bebouwing, van rijtjeshuizen met weinig openbaar gebied tot ruim opgezette vrijstaande woningen. Bij ieder buurtmilieu passen bepaalde vraagstukken en ingrepen. Deze informatie wordt vastgelegd in een zogenoemde ‘Structuur- en Buurtmilieukaart’.

Proces:

• Kick-off overleg. Uitwisselen aanvullende informatie (gesprekken met interne deskundige), vaststellen planning

• Beschrijving van de opbouw van de stad

• Opzetten concept ‘Structuur- en Buurtmilieukaart’

• Overleg en toetsing met projectteam

• Definitief maken ‘Structuur- en Buurtmilieukaart’

Resultaat:

De ‘Structuur- en Buurtmilieukaarten’ van de drie case-wijken Brabantpark, Theresia en Kortendijk.

Stap 2: De Leefbare Wijk.

In de tweede stap zoomen we verder in op de drie case-gebieden. Op basis van de literatuurstudie en feedback van het projectteam worden de woonmilieus aangevuld met alle relevante gegevens zoals demografische- , sociaal-economische-, bouwtechnische-, ... informatie. Al naar gelang uw opgave kunnen daar criteria aan worden toegevoegd, zoals fysieke staat van de woning, mogelijkheid tot aanbrengen van energiebesparende maatregelen (breedte spouwmuren), etc.

Op dit schaalniveau is het formuleren van de opgave, zowel voor de buurtmilieus als de structuren, voor de toekomst cruciaal. Dit gebeurt a.d.h.v. een prognosekaart: deze beschrijft het toekomstbeeld en daaruit voortvloeiende behoeftepatronen. Ieder toekomstbeeld wordt uitgewerkt in een strategische kaart die de opgave voor de toekomst weergeeft en waar onder andere op te lezen valt welk type buurtmilieus toekomstbestendig zijn, welke dat zijn wanneer bepaalde ingrepen plaatsvinden en welke buurtmilieus niet of nauwelijks toekomstbestendig blijken te zijn. En daarmee wellicht als eerste in aanmerking komen voor transformatie of misschien zelfs sloop.

Proces:

• Concept ‘Strategische Kaarten’ voor elk van de wijken met de behoeftepatronen voor de toekomstbeelden;

• Werksessie met projectteam;

• Verwerken resultaten werksessie in de strategische kaarten.

Resultaat:

Prognosekaarten voor de drie wijken met daarin de toekomstbeelden en hun bijbehorende behoeftepatronen.

Stap 3: Mensen aan zet/Bouwstenen.

In de derde stap koppelen we de ‘Strategische Kaarten’ aan concrete bouwstenen. Wij maken een database aan succesvolle bouwstenen (voorbeelden voor ingrepen) beschikbaar, die toegankelijk is voor alle betrokkenen. De bouwstenen zijn relevant op het gebied van beheer, beleid en ontwerp. Met deze kennis wordt bekeken welke ingrepen nodig zijn, wie de spelers zijn en hoe de rolverdeling is, wie die ingrepen uitvoert; de bewoners zelf, de gemeente, commerciële partijen of de woningcorporatie.

Naast de bouwstenen die vanuit het onderzoek in de wijken worden aangeleverd, zal ook de communicatie met de verschillende stakeholders in de regio worden gezocht, om de verbetermaatregelen in de vorm van bouwstenen te verzamelen, uit te wisselen en te evalueren. Dit leidt tot een verzameling generieke bouwstenen met bovenlokale waarde die de basis vormen voor de verbetering van de leefbaarheid van de wijken.

Proces:

• Inventarisatie bestaande en verzamelen nieuwe bouwstenen

• Koppelen bouwstenen aan buurtmilieu’s en structuren in de wijk

• Werksessie ‘Bouwstenen’ met het projectteam

Resultaat:

Overzicht voor de drie wijken van relevante bouwstenen, gekoppeld aan buurtmilieus, wijkstructuren voor alle toekomstbeelden. Handelingsperspectieven en concrete aanwijzingen voor toepassing van de bouwstenen voor alle betrokkenen.

De totstandkoming van de strategische kaarten en de selectie van effectieve bouwstenen is een proces. De afwegingen en keuzes die tijdens dit proces gemaakt worden door ons en door u in deze rapportage opgenomen. Hierdoor is het altijd herleidbaar. De beschrijving van de bouwstenen bevat naast de inhoud ook de partij die de bouwsteen tot ontwikkeling kan brengen. Het eindrapport is een naslagwerk om afwegingen en keuzes in toekomst toe te lichten.